Les: Herfstboom schilderen 

Groep: 8

1. Onderwijsdoel

Betekenis : De kinderen leren over de schoonheid van de natuur in de herfst.

Vorm: De kinderen leren groeperingsvormen (compositie) van bomen en struiken in de ruimte weer te geven door gebruik te maken van overlapping en lijnperspectief. Tevens leren zij kleuren mengen binnen één kleurfamilie met behulp van de primaire kleuren.

Materiaal/techniek: Dikke kwast: voor het schilderen van grote oppervlaktes zoals de achtergrond. Bakje water: voor het uitspoelen van de kwast en het dunner maken van de verf. Een dunne kwast:  voor meer detail in de tekening (nerven boom en blaadjes van de boom). Wit papier om op te schilderen. Kranten om de ondergrond schoon te houden. De achterkant van een kwast om de nerven in de boom te tekenen. De drie primaire kleuren ( rood, geel, blauw) plakkaatverf in een verfpalet/ eierdoos. 5 kleuren, primaire kleuren en zwart en wit. Stuk pakpapier om verf op te mengen.

Beschouwing: De kinderen leren bewust kijken naar de samenstelling van herfstkleuren en naar de manier waarop ruimtelijkheid in een beeld wordt weergegeven. Dit doen ze door middel van voorbeeld foto’s op het bord en kijken naar de boom op het schoolplein. Er wordt gefocust op kleurovergangen en vervaging van kleur in de verte.

Werkwijze: De kinderen leren een lichte opzet maken met verdunde plakkaatverf. Ze leren kleuren mengen op palet en op papier. De kinderen passen het lijnperspectief toe wat ze in de vorige les geleerd is.

Onderzoek: De kinderen leren al mengend zoeken naar de juiste kleursamenstellingen. Ook experimenteren ze met het gebruik van de kwast om de texturen van het bladerdek weer te geven.

2.Oriëntatie

Introductie: Als introductie op de les vraag ik de leerlingen om in de pauze te kijken naar de boom op het schoolplein. Ik vraag of ze willen letten op het uiterlijk van de boom. Ik zeg dat we na de pauze deze informatie nodig hebben (De boom heeft echt de herfst kleuren). Na de pauze start ik de les. Ik projecteer een foto van de boom op het digibord. Ik vraag voor ik de boom op het digibord projecteer:

-        - Wat voor een kleuren heb je gezien bij de boom op het schoolplein?

-        - Hoe ziet de boom er in de zomer uit ?

-        - Hoe ziet de boom er in de winter uit ?

Ik vertel kort hoe het komt dat de boom in de herfst van kleur gaat veranderen aan de hand van de foto. Ik vertel het leerdoel van de les.

Leerdoel: Na deze les kunnen alle leerlingen een herfstboom maken met de familie kleuren. De tekening moet aan de volgende eisen voldoen.

 1) Vervaging van kleuren in de verte. Meer detail op de voorgrond.

 2) Er moet overlapping in de tekening zitten ( voorwerpen op de voorgrond overlappen voorwerpen op de achtergrond).

3) Er is gebruik gemaakt van lijnperspectief ( lijnperspectief hebben de leerlingen al gehad in de voorgaande les).

4) Je moet gebruik maken van de kleuren die je hebt, deze mag je mengen om de herfstkleuren te krijgen.

5) Naam op de achterkant van je werk.

Informatie: Ik zet het les doel met de stapjes op het digibord. Daarna vertel ik de leerlingen dat ze een herfstboom gaan maken. Ik vraag de leerlingen of ze nog weten welke primaire kleuren er zijn( cyaan, magenta en geel). Ook vraag ik of ze nog weten hoe je de familie kleuren maakt. Op het bord schrijf ik de kleur combinaties en welke kleuren je ermee maakt ( rood en geel is oranje etc.).

Instructie Ik vertel welke kleuren verf de kinderen krijgen.

• Eerst schets je met potlood wat je wilt tekenen. Denk ook om het verdwijnpunt . Daarna ga je heel eenvoudig met een klein beetje verf mengen op je palet van pakpapier. Daar doe je flink wat water bij en begint te schetsen (horizon), met wat hele simpele lijnen. Wat niet naar je zin is doe je gewoon opnieuw terwijl je de oude lijnen laat staan. Een paar dingen moet je wel in de gaten houden, groot voor klein achter en dichterbij is ook lager in het vlak! Aan een paar lijnen heb je genoeg. • Dan maak je je kwast droog en kan het echte schilderen beginnen. Zet er eerst een paar kleuren lekker dik op. Zorg dat je de kleuren in de eierdoos niet vervuilt, dus als je net een donkere kleur gebruikt hebt, maak je je kwast eerst schoon. Je kan op allerlei manieren met je kwast spelen, tamponneren en stempelen, waardoor de kleuren niet alleen mengen, maar ook nog eens op bladeren van een afstandje gaan lijken. Let op de eisen voor te tekening die op het bord staan.

Begeleiding:

Voor de les laat ik de groepshoofden de materialen van de instructietafel halen.

Ik loop rond voor als er vragen zijn. Ik help de leerlingen herinneren aan de eisen en geef ze eventueel extra informatie. Terwijl ik rondloop geef ik complimenten over de inhoudscomponenten ( voorgrond/ achtergrond, familie kleuren, mengen, verdwijnpunt etc.). Ik zorg voor de tijdbewaking en dat iedereen na een minuut of 5 schetsen aan de tekening begint. Ook geef ik tussendoor aan hoeveel tijd de leerlingen nog hebben. Leerlingen die angstig zijn om te schilderen help ik door eerst een kladje te geven waar ze even wat dingen op mogen uitproberen ( mengen kleuren, gebruik van water). Zijn de leerlingen klaar dan mogen ze hun tekening controleren op de eisen van de opdracht die op het bord staan en daarna de tekening ophangen met wasknijpers aan de waslijn.

Afronding: Door in mijn handen te klappen vraag ik de aandacht. Ik vertel hoe we stap voor stap gaan opruimen. De groepshoofden leveren alles in op de instructie tafel. De rest van de leerlingen zorgen dat de kranten in de krantenbak komen en de tafels schoon zijn. Nummer 2 van het groepje spoelt de kwasten uit. Wanneer alle tafels leeg zijn vertel ik dat de leerlingen eerst in hun tafelgroepje mogen vertellen over hun tekening. Hierbij moeten ze vertellen wat hun tekening is op de waslijn. Wat is goed gelukt en wat is minder goed gelukt. Ieder groepslid krijgt 1,5 minuut om te vertellen daarna geef ik aan dat de volgende mag. Als iedereen is geweest bespreek ik het nog kort met de leerlingen.

-        Welke tekening vinden jullie het beste gelukt en waarom. Denk hierbij aan de product eisen.

-        Wie wil zijn tekening presenteren. Uitleggen wat hij of zij gemaakt heeft en waarom.

-        Ik vertel tussendoor ook wat ik ervan vind.

-        De mooiste tekening hangen we met de klas op de trotsmuur.

Ik vertel hoe ik vond dat de leerlingen gewerkt hebben en sluit de les met een compliment voor het harde werken af. Wanneer de leerlingen naar huis zijn beoordeel ik de tekeningen met een cijfer aan de hand van de product eisen. 2 punten per product eis te behalen. De waslijn met tekeningen haal ik af als de tekeningen droog zijn en de tekeningen hang ik op het prikbord zodat iedereen het werk kan zien die de klas in loopt. 
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bronnen:

Les opzet: Hu beeldendevorming hubl, geraadpleegd op 15 Oktober 2015. 

Jacobse, A., & Onna, J. van. (2013). Laat maar zien (4e druk).(pp.37). Enschede: Noordhoff .

 Onna, J. van. (2014). Kris, kras, kros door park en bos.. 15-10-2015, van http://www.laatmaarleren.nl/uploads/oud/les-in-houd/kris_kras_kros_door_park_en_bos.pdf